Ana
Штом сонцето ќе се појави на хоризонтот, стадо бели магариња започнуваат секојдневна работа со собирање отпад во средновековниот турски град Мардин. По смената можат да се релаксираат со класична музика.
Комуналните работници ги водат низ тесните и кривулести улички на градот изграден на карпа што се издига над античка Месопотамија – денешна Сирија, Ирак и Иран. Животните кои се навикнати на напорна работа носат контејнери за отпад.
„Ние ги користиме за чистење на градот со векови. Само тие можат да се движат низ овие тесни улички“, вели Кадри Топарли, еден од старите градски чистачи. „Во спротивно, би било невозможно да се работи оваа работа“, додава тој.
Гадар, Чефо и Божо, односно Сурови, Благи и Блиједи се меѓу четириесетина магариња, „вработени во општината“, кои ги добиле имињата по нивните карактеристики.
„Тие работат како нас, осум часа дневно со пауза по четири часа работа“, вели тој.
Навечер, додека се опоравуваат од напорниот ден и се качуваат по најмалку 150 скали, магарињата се релаксираат со музика во своите штали, каде што се грижат за нив ветеринари.
„Секоја вечер по два часа свириме класична или традиционална музика“, вели Топарли. „Гледаме дека се посреќни кога го слушаат Бетовен“, се пошегува тој.
Права на животните
На почетокот на 20 век, кога во Мардин живееле само 20.000 луѓе, магарињата ја носеле пепелта создадена од согорувањето во печки на дрва и јаглен.
Само стариот град денес има 60.000 жители кои произведуваат речиси десет тони отпад секој ден.
„Имаме мали возила кои ги нарекуваме „такси за ѓубре“. И ние ги користиме, но тие не се толку ефикасни како магарињата“, вели Абдулкадир Тутаси, градоначалник на стариот град.
Во турското општество, чувствителноста за благосостојбата на животните расте во последниве години, а се прават напори да се намали зависноста од работата со магариња.
Истанбул во јануари ги забрани кочиите со коњи на Принцовите острови, популарен ридски архипелаг на влезот на Босфорот. Наместо туристички вагони што ги влечат коњи, таму беа воведени електрични возила. За да се избегнат можните критики, властите на Мардинија соработуваат со здруженијата за правата на животните за да ги следат условите за работа на магарињата.
Златни магарешки години
Кадри Топарли се труди да се грижи за своите газови и да се однесува со почит кон нив. „Тие се многу паметни животни. Тие напамет ги знаат областите за кои се задолжени. Честопати воопшто не мораме да ги враќаме во шталите“, вели Топарли.
Магарињата се вработуваат кога ќе наполнат шест години, а во пензија се испраќаат кога ќе наполнат 14 или 15. На магарето му се дава чинија со лубеница на посебна церемонија. Тортата се смета за премногу нездрава. Магарињата ги поминуваат своите златни години во локално засолниште за животни и уживаат во заслужениот одмор.
Градот Мардин послужи како пример за некои други европски градови, особено во Франција и Италија, каде што магарињата се користат за комунални услуги во областите до кои е тешко достапни автомобили. „Покрај тоа, магарињата не ја загадуваат животната средина“, вели Тутаси.
